Umthetho ngabaphathi zabomdabu amasayithi engcwele Guatemala

UFelipe Gomez ungumphilisi kaMayan nomholi ngokomoya. Njengamanje unguMqondisi we-Oxlajuj Ajpop futhi uhlanganyele nenhlangano kusukela lapho 1991. Ungumeluleki kanye nomxhumanisi weKhomishini ukuchaza amasayithi angcwele, Umxhumanisi Wezomthetho Kuzindawo Ezingcwele, kanye nomxhumanisi weCompas Central America.

    Izindawo eziningi zemvelo ezingcwele ezindaweni eziphakeme zaseGuatemala ziyabandakanyeka kulokhu ukwakheka komthetho kwezingosi ezingcwele noma "amaSitios Sagrados" eGuatemala. Babuyiselwa ngumbuso nezinkampani ngoba balala ezindaweni ezimakwe ekwakhiweni kwemigwaqo, yokulwandlu, Ezokuvakasha noma ukongiwa. Tikal, indawo evikelwe ngesimo samagugu esihlabayo siyisibonelo esisodwa nje.

    abagcina
    Oxlajuj Ajpop, UMkhandlu Wothishanhloko uqukethe 52 abamele, 24 Kusuka emphakathini ngamunye wezilimi zaseMaya, Garnguna ne-Xinca umsuka, futhi 28 Abamele abaqokwe ngokulingana nobukhulu bomphakathi ngamunye wezilimi. Njengabantu bomdabu, I-Oxlajuj Ajpop ikholelwa ukuthi ikhalenda lamaMaya libonisa indlela eya phambili. Baqhubeka nokuxhumana nomlilo ongcwele, okhokho babo, Abaholi bendabuko kanye nabaholi bomphakathi.

    Vision
    Inhloso ukuqinisekisa umlando, Amalungelo amasiko nangokomoya abantu bomdabu ngokuqinisekisa ukuqashelwa, hlonipha, sebenzisa, ukongiwa nokuphatha kwe, kanye nokufinyelela ku, izingosi ezingcwele zabantu bomdabu, Itholakala Ensimini Yezwe LaseGuatemala. Eminyakeni ezayo, IKhomishini Yencazelo Yezincazelo Zezindawo Ezingcwele izohlela imikhandlu kumasayithi angcwele, Kususelwa ezindaweni zezilimi futhi zizokwakha amaqembu ahlukahlukene asuselwa emndenini wangasese wesayensi kanye nesayensi yasentshonalanga ukuxoxa ngokuphathwa kwezindawo ezingcwele.

    Coalition
    Inethiwekhi ye-Compas kanye ne-IUCN amanethiwekhi omhlaba wonke ahlose ukuqinisekisa ukuthuthukiswa okungapheli kanye nokulondolozwa kwemithombo yezemvelo. Basekela i-Oxlajuj Ajpop kanye neKhomishini yeGuatemalan yencazelo yezindawo ezingcwele ezinolwazi lwezeluleko kanye nenhlangano.

    Action
    IKhomishini yaseGuatemalan yencazelo yezindawo ezingcwele yasungula inqubo yokwakha imithetho evikela amalungelo ezakhamuzi zasendaweni ezindlini ezingcwele eGuatemala. Basebenza ngokubambisana ne-Oxlajuj Ajpop ekwakhekeni kweziphakamiso zomthetho kuhulumeni waseGuatemalan, futhi uhlele imihlangano noMkhandlu ukugcina lesi sihloko ngaphansi kokunake kukahulumeni.

    1997: Ikhomishini yencazelo yeziza ezingcwele iyakhiwa.
    2003: Isiphakamiso sokuqala sokusalungiswa somthetho kumasayithi angcwele siphakanyiswa yi-Oxlajuj Ajpop kwikhomishini yencazelo yezindawo ezingcwele.
    2006: Isivumelwano sikahulumeni esivuselelwe ukusekela izingosi ezingcwele.
    2008: Kususelwa ezingxoxweni ezinabantu bomdabu, Ikhomishini yencazelo yeziza ezingcwele ibuyekeza futhi yamukele isiphakamiso soMthetho.
    18 June 2008: I-plenary yeCongress of the Republic of Guatemala ithola iziphakamiso zomthetho futhi ibhalise ukuze ifundwe futhi ivunyelwe. Kube sekuthunyelwa ngqo kwikhomishini yabantu bomdabu, Ikhomishini ngomthetho kanye nomthethosisekelo kanye neKhomishini Yokuthula.
    19 August 2009: Isiphakamiso somthetho sivunyelwe yi 11 amasekela weKhomishini Yokuthula kanye 12 amasekela weKhomishini kubantu bomdabu baseCongress.
    8 April 2010: Ikhomishini yencazelo yezindawo ezingcwele kanye ne-Oxlajuj Ajpop zinikeza isikhalazo kwiCongress ukumvuma umthetho.

    IKhomishini Yencazelo Yencazelo Yezingosi Ezingcwele inemihlangano eqhubekayo namaphini weCongress, Ukuhlose ukuvumela umthetho.

    Maya ekugubheni Wajxaqib 'B'atz', Ikhalenda lenyanga, eSanta Cruz del Quiché, Guatemala. © Iss

    izinsongo
    Uhulumeni uhlukaniswe emaphathini asekela isiphakamiso soMthetho kumasayithi angcwele, futhi amaqembu aphikisana nalo. Amaqembu athile awawazi umlando, Amalungelo angokomoya namasiko ukuthi umthetho uxhumeka nempahla yangasese. Babona amasayithi angcwele njengengxenye yamagugu amasiko esizwe maqondana nengxenye yobunikazi bendawo yendawo. Amabhizinisi amakhulu ezomnotho azama ukuhambisa la maqembu ezepolitiki ekwenzeni i-athikili evikela amalungelo ngamanye kumasayithi angcwele wemvelo aphuma emthethweni.

    Imiphumela
    Ikhomishini yencazelo yezindawo ezingcwele kanye ne-Oxlajuj Ajpop baphumelele ukubeka isivikelo sezingosi ezingcwele ku-ajenda yezepolitiki kahulumeni. Bakhombisile ukukwazi ukubhekana nengcindezi yamabutho omnotho angaphandle, Kepha asikho isinqumo sokugcina esake senziwe.
    I-Oxlajuj Ajpop iya ngokuya igqugquzela umsebenzi wayo phakathi kwemiphakathi yaseMayan eGuatemala. I-Oxlajuj Ajpop isekelwa amanethiwekhi aphesheya asiza ukuthi azenzele icala labo ezithabelelini zomhlaba wonke nasekufinyeleleni isinqumo esenza njengomhlangano wokuhlukahluka kwemvelo.

    Resources
    • "Umzabalazo wezomthetho ezingosini ezingcwele eGuatemala" - I-Endogenous Development Magazine 6: Buka sihloko: [isiZulu] [Uhlobo lwenhlandla]
    • Felipe Gomez, Wim Hiemstra, futhi Bas Verschuuren (2011), Umthetho ezingosini ezingcwele eGuatemala. Izindaba zenqubomgomo 17, Ikhomishini Yezemvelo, Umgomo wezomnotho nezenhlalo, IUCN, Gland PP. 116-120. Buka i-PDF
    • Sacred Amasayithi Natural, Umthetho ezingosini ezingcwele eGuatemala: Bheka Inqubomgomo Emfishane
    • Oxlajuj Ajpop: Vakashela Iwebhusayithi
    «All Sites