Misa ukubhujiswa kwezimpophoma zasePhiphidi, Iningizimu Afrika

 

AmaVenda aseVhembe, Isifundazwe saseLimpopo enyakatho impela yeNingizimu Afrika, bavaleleke emzabalazweni wokuvikela izindawo zabo ekubhujisweni izinhlelo zentuthuko kanye nokumbiwa kwamalahle, kanye nezindawo zokugcina ezingcwele ezisasele ukuze zisindiswe ezokuvakasha nokwakhiwa kwemigwaqo.

Bahlala ezindaweni ezinhle nezivundile zezintaba zaseSoutpansberg futhi bagcine isiko elinempilo., kubonakala emasikweni abo amaningi, amasiko nezinkolelo. Emgogodleni wesiko lamaVenda uhlelo lwezindawo zemvelo ezingcwele, kuhlanganise nabadumile, kodwa wehlisa isithunzi iChibi Funduzi, Thate Vonde Forest and Phiphidi falls.

I-Phiphidi iyindawo lapho amasiko abalulekile okwenza imvula enziwa abadala bakwaRamunangi. Kepha ukuqashelwa okuncane kunikezwa ingokomoya lempophoma yasePhiphidi noma amasiko abe yitshe lesisekelo sesiko likaRamunangi amakhulu eminyaka.. Impophoma, kakade iyindawo eyaziwayo yamapikiniki neminye imisebenzi, kubonakala ezindundumeni zikadoti namakhondomu asesebenzile, iphendulwa indawo yokwakha ukuze kuhlangatshezwane nenkolelo yokuthi kuzoba nenani elikhulayo lezivakashi.

“Kuqale kwakhiwa umgwaqo ngaphandle kokubhekwa kwezindawo zikamoya ngasemfuleni. Futhi inkwali yambiwa ngaphezu kwendawo engokomoya ebalulekile. Manje indawo engcwele kakhulu eduze kwempophoma imbiwa ukuze kwakhiwe indawo yokuhlala izivakashi ngaphandle kokubonisana nabanakekeli abafanelekile futhi ngokwephula ngokusobala uhlaka lwemithetho yaseNingizimu Afrika.. NgoJuni, ogandaganda baqala ukumba eduze kwempophoma yasePhiphidi ukuze bakhe izindawo zokulala izivakashi ngaphandle kwenxusa elithenjisiwe.izithasiselo", Kusho omunye wabadala bendawo.

Ukuphendula, abagcini bezindawo zemvelo ezingcwele zaseVenda basungule ikomidi elibizwa nge-Dzomo la Mupo (Izwi loMhlaba). Bakholelwa ukuthi uma ukubhujiswa kwesiza esingcwele sasePhiphidi kuvunyelwe, izohlahla indlela yokucekelwa phansi kwazo zonke izindawo eziyisikhombisa ezingcwele eVenda. Kuchaza enye yezinduna,

“Izindawo zethu ezingcwele ziwumgogodla wesiko lethu, umphakathi wethu. Uma sibavikela futhi sibahlonipha, sinethuba lokusindisa ikusasa. Zonke izizukulwane ezedlule zabadala nabaholi, zazihlonipha izingosi zethu ezingcwele. Ichithwa ngani manje? Kwenzekeni kubaholi bethu? Ingabe abazizwa benesibopho kokhokho babo noma kubantwana babo?.”

Iqhaza lezindawo ezingcwele emhlabeni wonke lamukelwa emhlabeni wonke yi-IUCN kanye ne-UNESCO njengezindawo zemvelo., ukubaluleka kwamasiko nokomoya. INingizimu Afrika inezibopho zomthetho ngaphansi koMthetho Wezinsiza Zamagugu WaseNingizimu Afrika kanye nomthetho wamazwe ngamazwe ukuvikela ukuhlukahluka kwemvelo namalungelo omphakathi emazweni angcwele., umkhuba wamasiko nengokomoya kanye nemvume enolwazi kusengaphambili. Umthethosisekelo waseNingizimu Afrika uphinde uthi zonke izakhamizi zaseNingizimu Afrika zinelungelo lokuthokozela futhi zenze amasiko nengokomoya lazo futhi zizihlanganise ngokukhululeka ngaphandle kokucwaswa. (isb. Izigaba 9, 30 futhi 31); ilungelo lendawo engeyona ingozi empilweni noma enhlalakahleni yabo kanye nokuba imvelo ivikelwe (Ingxenye 24); kanye nelungelo lokuthola ulwazi (Ingxenye 32). Banelungelo futhi lobulungiswa kwezokuphatha.

“Imigwamanda kahulumeni yehlulekile ukumela izibopho zayo zokuvikela amalungelo emiphakathi njengoba kudingwa umthetho”, kuchaza uRoger Chennels, umeluleki wezomthetho we-Dzomo la Mupo.“Ukucekelwa phansi kwezimpophoma zasePhiphidi okuqhubekayo futhi ngamabomu, enye yezindawo zokugcina ezingcwele kakhulu eVenda, kukhombisa ngokusobala ukuthi nakuba iNingizimu Afrika yenze inqubekelaphambili enhle mayelana nokusungula imithetho eqhubekayo, lisemuva kakhulu ekusetshenzisweni kwale mithetho ngentando yeningi. Uma kukhulunywa ngokuqaliswa komthetho osuselwe emalungelweni, imiphakathi empofu isesemseni wezikhulu ezibukela phansi amalungelo azo omthethosisekelo acacile kanye neziphathimandla zendabuko ezinamandla kakhulu kwezepolitiki ukuthi zithathele phezulu izikhalo zezikhulu zazo.”

I-Gaia Foundation kanye ne-African Biodiversity Network basekela u-Dzomo la Mupo ukuvimba ama-bulldozer, ukuphikisana nokuvikelwa kwamalungelo esintu kanye nezibopho zemihlaba engcwele. Khonamanjalo ogandaganda bayaqhubeka nokucekela phansi le ndawo engcwele yempophoma nehlathi lasePhiphidi, ukuqala ukwakha izindlu zezivakashi ngaphandle kokubonisana nomphakathi wendawo noma ukuhlolwa komthelela kwemvelo okudingeka ngokomthetho.

Thatha isinyathelo

Umthombo: gaiafoundation.org
Comment on this post