"... mòn yo se sant kominikasyon an ki lye de peyi yo ak syèl la ansanm. Mòn yo, kanmenm, pa reprezante sèlman sitiyasyon jewografik, men tou gen siyifikasyon sakre ki gen rapò ak orijin nan branch fanmi etnik Tai ..." - Hongsuwan
Sit Deskripsyon
Nan mòn yo nan Chiang Mai ap viv moun yo Lua, ki gen yon koneksyon espirityèl ki solid ak plizyè lokal lokal mòn yo. Zansèt yo te viv nan rejyon an pou plis pase 1300 ane. Yo respire bon ak move lespri yo ak rituèl ak fanmi an. Zòn nan se tou yon kay nan yon moun rich, byen konsève forè. Avèk rive nan touris nan rejyon an, otorite lokal yo chanje jaden flè a nan fason ki pa toujou gen akò a nan moun yo lokal yo. Etablisman yon gwo kay won Scenic nan sit la nan yon tanp sakre se egzanp ki pi enpòtan.
Menas
Kòm konsantre nan etid sa a te sitou sou aspè kiltirèl ak vizyèl nan peyi a, se menas prensipal la isit la konsidere yo dwe yon konfli kache ant mòd vi ki gen rapò ak sous dlo diferan relijye oswa kiltirèl. Li sanble gen yon menas pèsistan pa gen okenn prevwa enpak toudenkou sou valè lokal yo biocultural sou kout tèm, men yon prezans ki dire lontan. Batay la yon ti tan sifas alantou etablisman an nan yon gwo kay won obsèvasyon touris akote tanp lan anblèm sou mòn lan Doi Suthep, ki gen kèk natif natal wè kòm yon tach sou idantite a sakre kiltirèl nan sit la. Yon lòt ekspresyon nan konfli sa a se kesyon an nan ki pwen tradisyonèl Styles agrikilti Lua moun yo domaje oswa ki bay sipò nan ekosistèm lan.
Vizyon
Se konsa, lwen, gen plizyè vizyon diferan pou zòn sa a, depann de òganizasyon an oswa moun yo mande yo. Pandan ke kèk gwoup yo sitou konsène ak pwoteje valè yo natirèl nan ekosistèm lan, lòt moun vize atire touris relijye ak ki pa relijye ak jenere kèk revni pou zòn nan. Pandan ke de sa yo jeneralman konpatib nan ekotouristik, moun yo Lua tèt yo sanble prefere kenbe pi fò nan tanp kiltirèl yo ak pratik jan yo ye, bay lefèt ke vi yo te sèvi yo byen pou plis pase yon milenè. Gen kèk akademik ki nan opinyon ke yo ta dwe pran konesans ekolojik tradisyonèl yo pi seryezman pa administratè pak.
Lè yo travay ansanm
Se konsa, lwen, rezo a kominote Lua pa te gen anpil lyen fò ak òganizasyon ki an chaj nan pak nasyonal la. Aksyon pèp la kont gwo fò won an genyen, Sepandan, mennen nan negosyasyon ak akò a yo retire cloche a soti nan tèt li yo ak diminye wotè nan gwo kay won an pa yon etaj. Sa ka anonse pozitivman pou pwoblèm nan lavni, jan li te montre pou moun ki Lua ke komite tanp lan se prepare pou koute omwen yon pati nan demand yo. Petèt sa ka mennen yon relasyon konfyans pi pre nan tan kap vini an.
Règleman ak Lwa
Otorite tanp reklamasyon yo gen dwa legal yo ak pwopriyetè a nan sit la, kote yo te kapab itilize pou rekonstwi li nan volonte. Kote a pozisyone deyò otorite pwoteksyon depatman Fine Arts otreman enpòtan, Forè ak Pak Nasyonal yo.
Objektif prensipal nan Doi Suthep-Pui National Park la se pwoteje ak ankouraje pwosesis anviwònman an, pandan y ap eksitan edikasyon anviwònman ak rekreyasyon.
Ekoloji & biodiversity
Ekolojist montay Doi Suthep-Pui pak nasyonal la se yon pati nan seri mòn Thanon Thong Chai. Klima li a se fre, avèk mwayèn sezon pandan ant 6 ak 23 ° C. Dlo se abondan nan anpil kaskad dlo lokal yo ki sipòte kwasans lan nan forè kaduk ak Evergreen ak Oaks ak magnolya.. Pak kay yo sou 300 espès zwazo nidifikasyon, ra anfibyen yo, komen Muntjac la (Muntiacus muntjak) ak kochon sovaj (sus). Gen kèk moun ki fè reklamasyon yo te obsève elve rès nan sèf blan abwaman ak kòn blan, men prezans bèt sa yo pa verifye.
Gadyen
Lua a se moun ki rete pi ansyen nan Doi Suthep-Pui pak Nasyonal la, gen yon relasyon pwofon espirityèl ak mòn lan. Yo tradisyonèlman animist yo, men kounye a yo anba gwo enfliyans Boudis. Yo wè jaden flè a kòm yon bagay enspirasyon epi yo gen gwo twou san fon, pafwa respè pè pou tè yo. Zòn trè sakre tankou tèt mòn yo te kwè yo dwe rete nan divinité ak pouvwa espesifik majik. Moun Lua fè sakrifis chen ak poul eksprime respè yo pou divinité lokal yo nan anviwònman fanmi an. Yo pa gen dwa vizite tèt yo. Pou agrikilti, yo itilize yon sistèm wotasyon rekòt ak sik nan apeprè trant ane, kote yon sèl pansman itilize pou nèf ane konsekitif, Lè sa a, kite retabli pou ven. Lachas entèdi nan sit sèten sakre, e li kwè ke moun ki kraze règ sa a sakre pral rankontre yon lanmò misterye. Pandan ke moun yo Lua ap viv lavi espirityèl yo sitou sou baz endividyèl ak abitye, chaman vilaj yo, desandan nan lidè ansyen jwe yon wòl enpòtan nan pi gwo rituèl edike vilaj sou foli a nan tè yo.
Aksyon
Moun Chiang Mai yo te leve pwotèstasyon kont bilding gèt Doi Suthep lan, paske li diminye nan sans orijinal kiltirèl kote. Pou kèk mwa, yo reprezante dwa yo nan mache sou lari nan vil Chang Mai.
Konsèvasyon zouti
Sistèm agrikilti Lua a itilize sik ki dire lontan pou pwodiksyon rekòt, pran rejè forè nan kont ak evite degradasyon tè. Se plantasyon an nan kèk espès diri kwonometre dapre sezon lapli a. Lòt rekòt manjab, tankou legim, remèd fèy ak fwi yo te plante nan kote o aza nan jaden yo diri. Pwa Soy te plante fekonde tè a pa fixasyon nitwojèn. Fason sa-a, moun yo Lua kreye teritwa divès nan ki èbisid yo efektivman evite. Lè yo fin fè tranch nan yon konplo agrikilti pwochen, yon 6-8 M se yon bann pyebwa redwi a koupe, apre sa se plak la forè enteryè boule. Koupe yo piti piti grandi tounen nan forè boudis nan moman sa a patch nan forè yo itilize pou agrikilti.
Rezilta
Pandan ke eritaj natirèl la nan sit la ki byen konsève ak rekonèt pa moun lokal yo kòm byen ke otorite pak, travay rete yo dwe fè pou pwoteje eritaj kiltirèl Lua. Negosyasyon yo sou gwo kay won a Scenic yo se rezilta a pi prometteur nan ki matyè. Anplis de sa dènye etid pa Inivèsite nasyonal kontribye nan konsyans nouvo entènasyonal yo, e petèt sipòte pouvwa negosyasyon moun Lua yo nan konfli nan lavni.
"Li se yon tantativ egare gen anfòm nan gwo kay won nan peyizaj la tradisyonèlman domine pa tanp lan pou kont li. Anfèt li rezilta nan yon imaj Skyline nan gwo fò tou won jimo sou tèt Doi Suthep Mountain kidonk diminye orijinal la kiltirèl ak vizyèl dominasyon., sans plas ak eritaj kiltirèl nan tanp lan." - Ponpandecha & Taylor 2016.
Orng Supklom, Chaman nan vilaj La Oob ak Singa Wongtae, depandan de fanmi Samung
(Sous: N Pongpandecha)
Obsèvasyon gwo kay won Doi Suthep anvan yo te pati nan tèt retire
- Pongpandecha & Taylor 2016 Ak: Verschuuren & Furuta (eds) Lua Moun: Tradisyon, Kwayans ak Sakre Sit Natirèl nan? Nò Thailand. Ak: Azyatik Sakre Sit Natirèl: Filozofi ak pratik nan zòn ki pwoteje ak Konsèvasyon. Routledge, London. Pp. 247-259.
