Yon lwa sou jesyon endijèn nan sit sakre nan Gwatemala

Felipe Gomez se yon geriseuz Maya ak lidè espirityèl. Li se kounye a direktè a nan Oxlajuj Ajpop e li te patisipe nan òganizasyon an depi 1991. Li se konseye ak koòdonatè nan Komisyon an Defini Sit Sakre, koòdonatè inisyativ lalwa sou sit sakre yo, ak koòdonatè COMPAS Amerik Santral.

    Miltip sakre sit natirèl nan mòn nan Gwatemala yo patisipe nan ka sa-a nan fòmasyon lwa pou sit sakre oswa "sisyo sagrados" nan Gwatemala. Leta ak konpayi yo èkspropriye yo paske yo kouche nan zòn ki make pou konstriksyon wout, lojman, touris oswa konsèvasyon. Tikal, yon zòn pwoteje ak estati Eritaj Mondyal se jis yon egzanp.

    Gadyen
    Oxlajuj Ajpop, Konsèy la nan direktè lekòl la konsiste de 52 reprezantan, 24 soti nan chak nan kominote yo lengwistik nan Maya, Garifuna ak orijin Xinca, ak 28 reprezantan nonmen nan pwopòsyon ak gwosè a nan chak kominote lengwistik. Kòm moun endijèn, Oxlajuj Ajpop kwè ke kalandriye Maya a montre wout la pou pi devan. Yo kontinyèlman konsilte dife sakre a, zansèt yo, lidè tradisyonèl ak lidè kominote yo.

    Vizyon
    Objektif la se garanti istorik la, dwa kiltirèl ak espirityèl nan pèp endijèn yo lè yo asire rekonesans an, respè, itilize, konsèvasyon ak administrasyon nan, osi byen ke aksè a, sit sakre nan pèp endijèn yo, ki chita nan teritwa nasyonal Gwatemala. Nan ane kap vini yo, Komisyon an pou definisyon an nan sit Sakre pral òganize konsèy sou sit sakre, ki baze sou teritwa lengwistik epi yo pral fòme gwoup miltidisiplinè ki baze sou Maya background syantifik ak syans oksidantal diskite sou administrasyon an nan sit sakre.

    Kowalisyon
    Rezo a COMPAS ak wikn lan se rezo atravè lemond vise asire devlopman andojèn ak konsèvasyon nan resous natirèl yo. Yo sipòte Oxlajuj Ajpop ak Komisyon Gwatemalyen nan Definisyon nan sit Sakre ak enfòmasyon ak konsèy òganizasyonèl.

    Aksyon
    Komisyon Gwatemalyen an nan Definisyon nan sit Sakre inisye pwosesis la nan fòme lwa ki pwoteje dwa moun ki rete lokal yo sou sit sakre nan Gwatemala.. Yo travay ansanm ak Oxlajuj Ajpop nan fòmilasyon pwopozisyon lwa pou gouvènman Gwatemalyen an, epi òganize reyinyon ak Konsèy la pou kenbe sijè sa a anba atansyon gouvènman an.

    1997: Komisyon an pou definisyon an nan sit Sakre fòme.
    2003: Premye pwopozisyon bouyon pou lalwa Moyiz la sou sit sakre se pwopoze pa Oxlajuj Ajpop Komisyon an pou definisyon an nan sit Sakre.
    2006: Renouvle akò gouvènmantal pou sipòte sit sakre yo.
    2008: Ki baze sou dyalòg ak pèp endijèn yo, Komisyon an pou definisyon an nan sit sakre revize ak aksepte pwopozisyon lalwa Moyiz la.
    18 Jen 2008: Plenè Kongrè Repiblik Gwatemala a resevwa pwopozisyon lalwa epi anrejistre li pou etid ak apwobasyon. Lè sa a, li voye dirèkteman bay Komisyon an pou pèp endijèn yo, Komisyon an sou Lejislasyon ak Konstitisyon ak Komisyon pou lapè.
    19 Out 2009: Pwopozisyon lalwa apwouve pa la 11 depite Komisyon Lapè yo ak 12 depite yo nan Komisyon an sou pèp endijèn nan Kongrè a.
    8 Avril 2010: Komisyon an pou definisyon an nan sit Sakre ak Oxlajuj Ajpop bay yon petisyon nan Kongrè a apwouve lalwa Moyiz la.

    Komisyon an pou definisyon an nan sit Sakre gen reyinyon kontinyèl ak depite yo nan Kongrè a, vise apwouve lalwa Moyiz la.

    Maya selebrasyon nan 'B'atz' Wajxaqib, kalandriye linè a, nan Santa Cruz del Quiché, Gwatemala. © COMPAS

    Menas
    Gouvènman an divize an pati ki sipòte pwopozisyon lalwa sou sit sakre yo, ak pati ki opoze li. Sèten pati yo pa rekonèt istorik la, dwa espirityèl ak kiltirèl ke lwa a lye ak pwopriyete prive. Yo wè sit sakre kòm yon pati eritaj kiltirèl nan nasyon an nan kontras ak yon pati nan an komen kominote lokal yo. Gwo antrepriz ekonomik yo ap eseye pou avanse pou pi pati politik sa yo nan direksyon pou jwenn atik la ki pwoteje dwa endividyèl yo sou sit sakre natirèl soti nan lalwa Moyiz la.

    Rezilta
    Komisyon pou Definisyon Sit Sakre ak Oxlajuj Ajpop reyisi mete pwoteksyon sit sakre sou ajanda politik Gouvènman an. Yo te montre pou kapab fè fas a presyon fòs ekstèn ekonomik yo, men ankenn desizyon final poko pran.
    Oxlajuj Ajpop se de pli zan pli fè pwomosyon travay li pami kominote Maya nan Gwatemala. Oxlajuj Ajpop sipòte pa rezo entènasyonal ki pèmèt yo pote ka yo nan yon odyans mondyal ak rive pran desizyon tankou Konvansyon nan Divèsite Byolojik.

    Resous
    • "Lit pou yon lwa sou sit sakre nan Gwatemala" - Andojèn Devlopman Magazine 6: Next ArtikAtik: [Angle] [Espanol]
    • Felipe Gomez, Wim Hiemstra, Bass ak Verschuuren (2011), Yon lwa sou sit sakre nan Gwatemala. Zafè Règleman 17, Komisyon sou anviwònman an, Politik ekonomik ak sosyal, Wikn, Gland pp. 116-120. View PDF
    • Sakre Sit Natirèl, Yon lwa sou sit sakre nan Gwatemala: View Brief Règleman
    • Oxlajuj Ajpop: Vizite sit entènèt
    «Tout Sites