Nan rejyon yo nan Khumbu ak Pharak, segondè moute nan Himalayas yo Nepalese, kouche Sagaramatha a (Mòn Everest) National Park ak tampon Zòn. Zòn nan se kay nan tibeten Boudis Sherpa a depi migrasyon yo nan 1533.
Moun ki rete nan Sherpa konsidere sit sèten nan Khumbu kòm sakre pou plizyè rezon.
Pwoteje; Veye, kenbe an sekirite nan mal, avèk siksè defann soti nan pèt iminan oswa aksidan nan teritwa souveren endijèn, gouvènman oswa lafwa kote ki pwoteje.
Menas
Revni mwayèn Nepal a fanmi se pami mond lan ki pi ba lajè, sou 400 dola pou chak ane. Depi Nepal louvri fwontyè li yo nan 1951, nimewo touris yo te ogmante dramatikman. Sa ki lakòz chanjman nan espirityalite Sherpa, patikilyèman pou jenerasyon ki pi piti yo. Anplis de sa, ki pa-Sherpa travayè Nepali yo de pli zan pli patisipe nan ekonomi an touris; sepandan menm jan ak touris yo, yo pa gen kwayans yo menm ak respè pou anviwònman lokal la kòm Sherpa a Boudis fè.
Pou Sherpa a, pre-Boudis Bon chamanism ak lòt tradisyon espirityèl melanje ak Nyingma Boudis. Yo gen anpil valè filozofik ki ankouraje konpòtman plis ekolojik dirab, tankou entèrdi sou pye bwa koupe, polisyon sous dlo ak touye bèt. Yo santi pi fò nan anviwònman natirèl yo, tou de mòn yo ak vale, kòm sakre, ak klase yo kòm pwoteje pa divinité diferan ak lespri.
Fon nan tout, rele Beyul, se sakre paske précurseur nan tibeten Boudis, Padmasambhava oswa Guru Rinpoche mete sa a fon yo ak lòt moun apa pou disip li yo nan tan nan bezwen. Anndan sa yo vale, moun ki rete nan gen restriksyon nan touye oswa menase èt sansibl nan imen ak bèt plant ak olye nou ankouraje w pratike prensip aji byen ak konpasyon. Si règleman sa yo ki swiv, rezidan yo beyul ap jwenn pwoteksyon.
Mòn kay pwoteksyon divinité (Yul-Lha) ki gen egzistans gen plis chans pre-dat rive nan Boudis Tibet. Jodi a, sa yo divinité yo obligasyon pou respekte sèman re-pwezante kòm pwotèksyon nan Boudis. Yo gen asosye nan fòm nan pou bèt sovaj, bèt yo ak lòt bèt mitik, ki rete chòk pa moun nan lokalite. Sa yo k ap grenpe mòn yo tradisyonèlman entèdi, ak sa yo divinité dwe kontan ak kado tankou lansan gonm ak alkòl. Gen kèk forè, pye bwa sakre, sous dlo ak wòch yo tou wè sa tankou moun rete nan sit lespri espesifik, tankou Lu, ki ka itilize richès ak lavi long nan yon fanmi, men li ka lakòz tou difikilte, souvan nan fòm lan nan maladi fizik ki kapab fèt sèlman geri pa yon chajman.
Jomo Miyo Lang Samba se deyès a ki abite sou mòn Everest. Li te kwè ki bay richès moun yo Sherpa. Pangbuche Monestary, Nepal.
(Foto: Kiyè, J.)
Vizyon
Yon etid resan sijere ke ap travay sou yo ak tout moun nan peyi perpétuer valè espirityèl pandan y ap fè biznis epi li pa kominike ak peyi a enfliyanse ewozyon yo. Pa gen okenn vizyon klè ki te formul debat rèspè, Men, gade nan dènye sikonstans yo, aksyon sa yo ka trè ede nan prezèvasyon nan tradisyon moun ki rete nan lokal yo ak anviwònman fizik la.
Kowalisyon
UNESCO ak gouvènman an Nepalese yo ap travay sou pwoteksyon nan Sagarmatha Pak Nasyonal la. Yo pa sipòte pa yon ekip Rangers sivil pak, jwèt Scouts, administratif manm pèsonèl la ak Lame a Nepalese, ki ranfòse jesyon. Tou ede yo se twa Komite Jesyon tampon Zòn ki gen ladan reprezantan eli pa Gwoup User ki soti nan chak distri administratif nan pak Nasyonal la ak tampon Zòn. Komite sa yo gen pouvwa a pwan desizyon devlopman ak konsèvasyon pwojè nan zòn yo lè l sèvi avèk yon pòsyon nan Park frè antre, ki fè yo tounen nan rezidan lokal. Divès òganizasyon non-gouvènmantal (ONG) tou kolabore ak Park la ak moun ki abite lokal sou konsèvasyon ak re-vejetasyon pwogram.
Sagarmatha National Park te délimitation kòm yon zòn ki pwoteje nan 1976. Li te chwazi kòm yon sit UNESCO eritaj mondyal nan 1979. Ak asistans nan Gouvènman New Zeland, zòn nan pwoteje te vin youn nan pak yo premye nasyonal nan Nepal kote règleman endijèn ak itilizasyon resous te rekonèt, ak opòtinite pou te devlope pou moun lokal yo devlope pwopriyete yo pou antrepriz touris. Pak Nasyonal la te elaji nan 2002 ak enklizyon a nan rejyon an Pharak nan Sid la nan Khumbu kòm yon pati nan National Park tampon Zòn lan.
Premye Plan Park la an Jesyon te manke nenpòt ki mansyone nan Sherpa valè espirityèl oswa restriksyon devlopman touris. Ak 2007, te gen yon nouvo plan ratifye ki kote pi fò anfaz sou entegrasyon an nan valè lokal espirityèl ak pratik nan jesyon. Li te tou ranfòse Sherpa an pran yon wòl pi fò nan jesyon resous epi ki gen yon règleman miltip sou devlopman touris.
Chanjman nan paradigm nan rilasyon sere avèk lanati nan yon View plis divize an relasyon imen an-nati sanble louvri chemen an pou mwens ekolojik dirab desizyon ki nan zòn nan. Vizit tourism kenbe ogmante; yo nan lòd yo prezève pozitif enpak nan anviwònman ki sa yo tradisyon ki pou syèk, se pi plis mezi ki nesesè.
Sangaramata gen vale Beyul oswa sakre ki anba menas yo tonbe nan twou a nan lak glasyè ki anba enfliyans a rechofman atmosfè. Sangaramata, MT Everest National Park, Nepal.
(Foto: Kiyè, J.)
Tengbuche tibeten Budhist Monestary ap perced sou yon ti mòn moun rete pa Kumbu Yul Lha. Sa yo alavans- Boudis divinité pwoteksyon obligasyon pou respekte sèman re-pwezante kòm pwotèksyon nan Boudis. Yo gen asosye nan fòm nan pou bèt sovaj, bèt yo ak lòt bèt mitik sou mòn lan. Nepal.
(Foto: Kiyè, J.)
- Mountain Enstiti a: www.mountain.org
- Jeremy kwiyèr: www. jeremyspoon.com
- Kiyè, J. (2010) Touris Rankontre Sakre a: Khumbu Sherpa Kote-Based Valè espirityèl nan Sagarmatha (Mòn Everest) National Park ak tampon Zòn, Nepal nan Verschuuren, Sovaj, McNeely ak Oviedo (eds) Sakre Sit Natirèl, Konsève Nature ak Kilti, Latè analysis, London.
- Kiyè, J., Sherpa, L.N. (2008) Beyul Khumbu: Sherpa la ak Sagarmatha (Mòn Everest) National Park ak tampon Zòn, Nan Nepal, Josep-Maria Mallarach (ak.) 2008. Pwoteje Peyizaj ak valè kiltirèl ak espirityèl. Volim 2 nan valè yo seri de Peyizaj Pwoteje ak maren, Wikn, GTZ ak Caixa kataloy. Kašpárek Verlag, Heidelberg
